1. LOGOPEDA – LUIZA PAPLIŃSKA – MUC

prowadzi terapię logopedyczną:

ŚRODA – 7: 30 – 12: 00
CZWARTEK – 7: 30 – 12: 00

2. PSYCHOLOG – AGNIESZKA GRABEK

prowadzi terapię psychologiczną:

PONIEDZIAŁEK –7: 30 – 12: 30
CZWARTEK –12: 00 – 14: 00

ROZWÓJ MOWY

Zdrowe normalnie rozwijające się dziecko przyswaja sobie mowę w ciągu 5-6 pierwszych lat życia. W okresie przyswajania mowy kształtują się korowe ośrodki mowy. Dzięki słuchaniu mowy otoczenia i jej naśladowaniu – u dzieci wyrabiają się nawyki wzrokowo-słuchowo-motoryczne umożliwiające językowe porozumiewanie się z otoczeniem. W tym czasie w ośrodkach mowy powstają wzorce językowe, które dziecko wykorzystuje przy słuchaniu mowy lub przy mówieniu. Wyodrębniamy cztery etapy kształtowania się mowy. Podstawą do ich wyróżnienia jest forma wypowiedzi, forma tekstu słownego i forma komunikatu przekazującego informacje odbiorcy ( otoczeniu ), czyli te aspekty mowy ( tj. system językowy i jego realizacja w komunikacie słownym ), bez których nie byłoby możliwe porozumienie pomiędzy nadawca a odbiorcą .

Trzecim etapem rozwoju mowy jest okres zdania ( od 2 do 3 roku życia )

Jest to bardzo ważny etap w rozwoju mowy, ponieważ w tym czasie dziecko poznaje i przyswaja sobie podstawy systemu leksykalnego , fonetycznego i morfologicznego języka swojego otoczenia. W dalszych latach następuje tylko jego doskonalenie , rozszerzanie słownictwa i dalsze doskonalenie umiejętności posługiwania się odpowiednimi formami gramatycznymi. W tym wieku dziecko wymawia wszystkie samogłoski łącznie z samogłoskami nosowymi, spółgłoski wargowe (twarde i zmiękczone : p, b, m, p’, b’, m’) wargowo-zębowe (twarde i zmiękczone: f, v, f’, v’ ) środkowo-językowe (ś ź ć dź ), tylnojęzykowe ( twarde i zmiękczone : k g k’ g’ ) szczelinową ch , przednio-językowo –zębowe t d n , przednio-językowo-dziąsłowe l l’ półsamogłoski u j . Czasami pojawiają się przednio-językowo-zębowe s z c dz i przednio-językowo-dziąsłowe sz, ż cz, dż. Artykulacja pozostałych głosek ulega odchyleniu od normy, co jest spowodowane zbyt małą sprawnością narządów artykulacyjnych dziecka. Dziecko rozróżnia już poszczególne głoski , ale nie potrafi ich jeszcze prawidłowo wypowiedzieć (np. na kurę mówi kulka, ale jeśli pokazując mu na obrazku kurę powiemy, że to jest kulka, dziecko będzie protestować i oczekuje od dorosłego innej, czyli prawidłowej wymowy słowa kurka, ponieważ ma ono świadomość prawidłowej wymowy).

Zasób słownictwa wzrasta już do 1000 słów i różnicuje się na części mowy tj. rzeczowniki , czasowniki, przymiotniki, przysłówki. Równolegle z rozwojem słownictwa dziecko uczy się korzystania z prawidłowych form gramatycznych języka. Początkowo pojawia się deklinacja rzeczowników ( około 1,6-2,3 r.ż), potem przymiotników. Pod koniec trzeciego roku życia pojawia się odmiana zaimka osobowego. Dziecko zaczyna w mowie codziennej używać spójników. Buduje coraz dłuższe zdania. Mowa staje się zrozumiała dla postronnych słuchaczy.

Czwarty etap rozwoju mowy to okres swoistej mowy dziecięcej ( od 4 do 7 roku życia ). W tym czasie dziecko utrwala sobie wcześniej nabyte umiejętności językowe.

W mowie dziecka trzyletniego w zasadzie nie ma rażących błędów. Często trudne dla dziecka w wymowie głoski są opuszczane lub zastępowane innymi, łatwiejszymi, ale jego mowa jest zrozumiała dla otoczenia . W tym czasie tworzone są tzw. neologizmy dziecięce tzn. nowe słowa, które dziecko tworzy analogicznie do znanych już wyrazów wówczas, gdy nie znajduje w swym zasobie słownikowym gotowej nazwy określającej dany przedmiot. Nie są zachowane poprawne formy gramatyczne w wypowiedziach dziecka. W 4-5 roku życia pojawia się artykulacja spółgłoski [ r] utrwala też artykulację spółgłosek [sz, ż, cz, dż ]. . Coraz częściej przyswajane są poprawne formy gramatyczne . Słownictwo dziecka staje się coraz bogatsze . W wieku 6-7 lat dziecko powinno posługiwać się swobodnie mową potoczną i porozumiewać się bez większych problemów z otoczeniem . Za pomocą mowy może już przekazywać swoje myśli, uczucia, emocje, potrzeby i pragnienia.

Czynniki wpływające na rozwój mowy

Wiele czynników zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych wpływa na ogólny rozwój dziecka. Część z nich ma duże znaczenie dla rozwoju mowy . Należą do nich między innymi :

Sprawność narządów artykulacyjnych – przygotowanie ich do aktu mowy
Psychiczna dojrzałość do mówienia – dojrzałość ośrodków mózgowych związanych z mówieniem ( z procesem syntezy i analizy)
Dobry wzór do naśladowania – należy dać dziecku prawidłowy wzór w zakresie usprawniania i doskonalenia aparatu artykulacyjnego
Dajmy dziecku możliwość ćwiczenia mowy – reagujmy na gaworzenie niemowlęcia, prowokujmy je do wydawania nowych dźwięków , nagradzajmy za każdą udaną próbę . Dzieci , które maja problemy z porozumiewaniem się z otoczeniem stają się sfrustrowane, często tracą także motywację do nauki mowy.
Motywacja – pokażmy dziecku, że może zrealizować swoje potrzeby wykorzystując mowę, a nie krzyk, gest czy płacz. Zwiększy to jego motywację do uczenia się mowy
Ważnym czynnikiem jest stan zdrowia dziecka i jego poziom inteligencji
Środowisko , w którym dziecko przebywa – wiąże się to ze wzorami do naśladowania i motywacją do mówienia
Chęć komunikacji z otoczeniem i poziom stymulacji dziecka przez otoczenie
Model rodziny i metody wychowawcze – styl wychowania autorytarny działa wręcz hamująco na rozwój mowy
Osobowość dziecka

Jeśli w odpowiednim czasie zapewnimy dziecku dobre wzory do naśladowania, będziemy korygować pojawiające się błędy, a swoją postawą zwiększymy motywację dziecka do nauki mowy, istnieje duże prawdopodobieństwo ,że rozwój mowy będzie przebiegał prawidłowo .

U wszystkich dzieci proces uczenia się mowy przebiega w tych samych etapach, chociaż tempo rozwoju mowy, zasób słownictwa, poprawność użycia struktur gramatycznych jest różna i charakterystyczna dla danego dziecka . Obserwujemy też różne okresy zastoju i nasilenia w trakcie tego procesu, kiedy brak jakichkolwiek postępów lub wręcz przeciwnie, dziecko bardzo szybko robi postępy. Etapy te związane są z ogólnym rozwojem dziecka, np. nauką chodzenia

Aby mowa dziecka rozwijała się poprawnie , w odpowiednim tempie, powinniśmy podjąć odpowiednie kroki w tym kierunku . Już od najmłodszych lat otaczajmy dziecko„ kąpielą „ słowną : mówmy do niego podczas zabiegów pielęgnacyjnych , w kąpieli , w trakcie zabaw, spacerów. Opowiadajmy mu co widzimy , co robimy , do czego służą przedmioty, które w danym momencie używamy. Przemawiajmy głosem spokojnym, stonowanym wymawiając wyrazy powoli i wyraźnie. Aby dostarczać dziecku prawidłowych bodźców dźwiękowych dużo mu śpiewajmy, nućmy piosenki. Opowiadajmy bajki, oglądajmy z dzieckiem książeczki nazywając zwierzęta , kolory, przedmioty ,które są na obrazkach. Rodzice powinni zwracać szczególną uwagę na swoją wymowę – muszą mówić poprawnie, ponieważ są oni dla dziecka wzorem do naśladowania . Nie mogą sobie pozwalać na niedbalstwo w wymowie , używanie różnych niepoprawnych lub zniekształconych form językowych . Nie powinni również zbytnio spieszczać mowy , używać dużej ilości zdrobnień . Dajmy dziecku poprawny model językowy od najmłodszych lat.

Mimo szybkiego tempa życia starajmy się znaleźć czas na wysłuchanie naszego dziecka. Niech nam opowie co mu się przydarzyło w przedszkolu, jaką bajkę czytało, w co się bawiło. Nie okazujmy zniecierpliwienia lub obojętności dziecku, które chciałoby się z nami podzielić swoimi spostrzeżeniami, uczuciami, ponieważ taka postawa może tylko prowadzić do zahamowania rozwoju mowy.

Jeżeli dziecko źle wymawia jakąś głoskę nie każmy powtarzać mu błędnych wyrazów, ponieważ będzie sobie ono utrwalało złą wymowę. Dziecko niedostatecznie różnicujące dźwięki mowy, nie przygotowane pod względem artykulacyjnym do wymawiania trudniejszych głosek, zmuszane do ich artykulacji będzie je tylko jeszcze bardziej zniekształcać, a „ćwiczenie” takiej wymowy utrwalają jedynie złe nawyki artykulacyjne i niepotrzebnie wydłużają terapię logopedyczną . Utrwalą się złe nawyki mowne , które trudne są do korekty i wydłużają one czas trwania terapii logopedycznej.

W przypadku dzieci leworęcznych, w okresie kształtowania się mowy niewskazane jest zmuszanie ich do pisania prawą ręką , ponieważ może to zaburzyć funkcjonowanie mechanizmu mowy co w konsekwencji doprowadza do różnorodnych zaburzeń mowy. Należy przestrzegać dominacji strony u dzieci po konsultacji z psychologiem.

Ucząc dziecko nowych literek zwracajmy uwagę na prawidłowe brzmienie głosek. W ten sposób dostarczamy im prawidłowych wzorców, np. wymawiajmy krótko „ t” bez elementu wokalicznego „ –y” (co w brzmieniu da nam „ ty” ). Jeśli bowiem dziecko nauczy się złego głoskowania w przyszłości może mieć kłopoty z syntezą i analizą słuchową wyrazów , a to może prowadzić do trudności w nauce czytania i pisania .

Ćwiczenia onomatopeiczne – z zastosowaniem wyrazów dźwiękonaśladowczych

Służą do usprawniania narządów mowy. Młodszym dzieciom w sposób prosty ułatwiają porozumiewanie się z otaczającym je światem, ponieważ poszczególne brzmienia powiązane są z określonym znaczeniem. W terapii dzieci z mową bezdźwięczną powinniśmy używać wyrazów dźwiękonaśladowczych złożonych z głosek dźwięcznych :

Bum, bum – bębenek

Gęgęgę – gąska

Drrryń, drrryń – telefon

Bzzzzzz – leci pszczoła

Gul, gul – indor

Beeee- baranek

Meee- kózka

Brrrr- jak zimno

Wio wio koniku

Grrrrr- warczy zły pies

Dźyn, dźyń – dzwoni dzwoneczek

Łubudu – coś spadło

Bim –bam-bom – bije zegar

Różnorodne ćwiczenia usprawniające aparat artykulacyjny

zestawy ćwiczeń usprawniających narządy artykulacyjne, które powinny wykonywać nie tylko dzieci z wadami wymowy , ale także dzieci będące w trakcie rozwoju mowy.

Ćwiczenia warg:

Wymawianie na przemian „a” – „o” przy maksymalnym oddaleniu od siebie wargi górnej i dolnej.
Oddalanie od siebie kącików ust, jak przy „i”.
Zbliżanie do siebie kącików ust jak przy „u”.
Parskanie ( wprawianie warg w drganie).
Ssanie wargi górnej, a potem dolnej.
Masaż warg zębami (górnymi dolnej wargi i odwrotnie).
Dmuchanie na płomień świecy, na watkę lub piłkę pingpongową.
Układanie ust, jak przy wymowie samogłosek ustnych, z wyraźną przesadną artykulacją warg, np. w kolejności: a-i-o-u-y, u-a-i-o-y, o-a-y-i-u, y-i-o-a-u. u-i-y-a-o.W następnej fazie łączymy samogłoski w pary: a-i, a-u, i-a, u-o, i-u, o-i, u-i, a-o.
Wargi wysunąć do przodu, ściągnąć je (jak przy gwizdaniu) i przesuwać w kąciki ust: w prawo, w lewo, a następnie ruchy okrężne.

Ćwiczenia języka:

„Głaskanie podniebienia” czubkiem języka, jama ustna szeroko otwarta.
Dotykanie językiem do nosa, do brody, w stronę ucha lewego i prawego.
Oblizywanie dolnej i górnej wargi.
Wysuwanie języka na zewnątrz i cofanie w głąb jamy ustnej.
Kląskanie.
Dotykanie czubkiem języka na zmianę do górnych zębów, a następnie do górnej wargi przy maksymalnym opuszczeniu szczęki dolnej.
Język wysunięty w kształcie grota wykonuje poziome ruchy wahadłowe od jednego do drugiego kącika ust.
Wargi ściągnięte i zaokrąglone unoszą boki języka.
Lekko wysunięty język opiera się na wardze dolnej i przyjmuje na przemian kształt „łopaty” i „grota”.
Ruchy koliste języka w prawo i lewo na zewnątrz jamy ustnej.
Oblizywanie zębów i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami. Szpara ustna zamknięta.

Ćwiczenia usprawniające podniebienie miękkie.

Wywołanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej.
Płukanie gardła ciepłą wodą.
Chrapanie na wdechu i wydechu.
Głębokie oddychanie przez usta przy zatkanym nosie i odwrotnie.
Wymawianie połączeń- głosek tylnojęzykowych zwartych z samogłoskami np.: „ga, go, ge, gu, gi, gą, gę…” i to samo z głoską „k”.
Wypowiadanie sylab: „ak, ok, uk, ek, yk, ik ąk, ęk, aga, ogo, ugu, eke, ygy, iki, ago, ęgę”.
Nabranie powietrza nosem i zatrzymanie w jamie ustnej. Policzki nadęte. Początkowo nadymać policzki z zatkanym nosem, a następnie próbować połykać powietrze.

Ćwiczenia oddechowe

Wdech nosem( usta zamknięte) i wydech ustami (chuchanie).
Dmuchanie na ogień świecy.
Dmuchanie na piłkę pingpongową.
Dmuchanie na kulę z waty zaczepioną na nitce.
Dmuchanie przez rurkę do szklanki z wodą.
Dmuchanie na wiatraczek.
Chłodzenie „gorącej zupy na talerzu”- dmuchanie ciągłym strumieniem.
„Zdmuchiwanie mlecza” – długo, aż spadnie ostatnie nasionko.
„Odtajanie zmarzniętej szyby”- chuchanie (długie).
„Chuchanie na ręce, bo zmarzły”.
Lokomotywa oddaje nadmiar pary: „fff” lub „szsz”.
Wypuszczanie powietrza z balonika , piłki, dętki, (długie „sss”).
Zabawa w pociąg. Lokomotywa sapie („pach, pach” lub „pf, pf”).Pociąg rusza („cz-cz-cz-cz”) na jednym wydechu.
Naśladowanie głosów zwierząt np. „mmuu…, beee, kukurykuuu, ko-ko-ko, kwa-kwa, hau- hau.”
Nadmuchiwanie balonika.
Naśladowanie syreny- „eu, eu, eu”.
Liczenie na jednym wydechu.
Powtarzanie zdań na jednym wydechu (najpierw krótkie, potem coraz dłuższe).
Powtarzanie zdań szeptem.
Naśladowanie śmiechu różnych ludzi:

-staruszki- „he-he-he”

-kobiety – jasny -„ha-ha-ha”

-mężczyzny- rubaszny- „ho-ho-ho”

-dziewczynki- piskliwy, chichotliwy- „hi-hi-hi”.

Dmuchanie piórka.

Trzylatek

Trzylatek jest ciekawy świata

Wiele rzeczy go interesuje i chętnie o nie pyta („A co to?”, „A po co?”).
Ma coraz lepszą pamięć, może się już nauczyć prostej piosenki albo wierszyka (jeśli zechce!).
Wie, jakiej jest płci i jak ma na imię.
Rozumie, do czego służą przedmioty codziennego użytku.
Potrafi rozwiązywać proste problemy, np. wie, że trzeba dosunąć do regału krzesło, by dosięgnąć czegoś, co znajduje się wysoko na półce.
Radzi sobie z prostą układanką.
Wie, ile to jest jeden (klocek, miś), ile dwa (samochody), a co znaczy „wiele”. Rozumie pojęcia w rodzaju „mniej”, „więcej”, „mniejszy”, większy”. Potrafi segregować przedmioty (np. do jednego pudełka wkłada klocki, do drugiego misie). Te umiejętności są ważniejsze od wymieniania cyferek po kolei (mnóstwo dzieci recytuje „jeden – dwa – trzy”, ale nic to dla nich nie znaczy).

Jeśli dziecko nie zadaje pytań, nie jest zainteresowane otoczeniem, nie układa prostych układanek, spróbuj poświęcać mu więcej czasu. Baw się z nim i rozbudzaj jego ciekawość.

Trzylatek nieźle już mówi

Używa kilkuset słów (a rozumie jeszcze więcej) i prawie wszystkich części mowy (czasowników rzeczowników, przymiotników itp.).
Buduje zdania, także przeczące.
Choć stosuje reguły gramatyczne, wciąż robi błędy. Większość trzylatków opuszcza trudne głoski lub zastępuje je innymi, przestawia sylaby, ale nawet obce osoby mogą wiele zrozumieć z tego, co dziecko mówi.
Może się zacinać, zwłaszcza gdy jest przejęte lub się spieszy. Nie zwracaj na to uwagi, nie upominaj.
Maluch w tym wieku mówi już o sobie w pierwszej osobie! („Chcę iść na dwór”, zamiast „Jaś chce…”).
Rozumie polecenia i przynosi właściwą zabawkę, nawet jeśli nie pokażesz jej palcem.
Potrafi wskazać podstawowe części ciała.
Jest w stanie śledzić akcję bardziej złożonych bajek.

Jeśli twój trzylatek / to może zaniepokoić /

prawie nie mówi
mówi niewyraźnie ( rozumieją go najbliżsi )
nie rozumie prostych poleceń

Trzylatek potrafi się skupić

umie się skoncentrować przez kilkanaście minut( wysłuchać czytanej bajki, porysować, zbudować do końca prostą budowlę z klocków)

Jeśli dziecko ma kłopoty z koncentracją (nie kończy nawet prostego rozpoczętego zadania, nie umie skupić się na słuchaniu krótkiej książeczki itp.), może to wynikać ze zbyt dużej ilości bodźców (włączony telewizor, ktoś wchodzi, wychodzi, mówi kilka osób równocześnie, ktoś przerywa dziecku co chwila zabawę, nad która jest skupiony w danej chwili ).

Zawsze chwal za dokończenie zadania, nie odwracaj uwagi, gdy się czymś zainteresuje. Czytaj mu książki, puszczaj bajki z płyt – w przeciwieństwie do bajek oglądanych wymagają skupienia, zrozumienia słyszanej treści, pobudzają wyobraźnię. Rozmawiaj z dzieckiem o tym co zobaczyło, co mu się podobało/ nie podobało i dlaczego.

Trzylatek i samodzielność

Potrafi posługiwać się łyżką i widelcem / może nadal się brudzić w trakcie jedzenia /.
Próbuje sam się ubierać. Trudno mu jeszcze przewrócić koszulkę z lewej na prawą stronę, zapinać guzików, zakładać rajstopy czy spodnie. Lepiej radzi sobie z rozbieraniem się .

Jeśli dziecko jest mało samodzielne

pomagaj mu, ale nie wyręczaj
nie popędzaj go, nie krzycz na niego ,że sobie nie radzi ( zniechęci się do dalszych samodzielnych prób)
pokaż jak wykonać dana czynność np. jeśli przytrzymasz rajstopki w ten sposób, będzie ci łatwiej je włożyć
odpowiednio ubieraj dziecko aby ułatwić mu samoobsługę (spodenki z gumką, buty na rzepy, luźna bluzka itp).
dziecko potrafi korzystać z toalety ( mogą zdarzać „wpadki”), próbuje samodzielnie wycierać pupę, spuszczać wodę, myć ręce.

Jeśli dziecko często siusia w majtki skontrolują czy jest zdrowe czy nie ma np. żadnej infekcji, a jeśli już mu się to przytrafi – powiedz mu, że to się zdarza (nie wyśmiewaj go, nie zawstydzaj, nie rób wymówek, nie krzycz ) Ubieraj dziecko w wygodne spodenki dresowe.

Chwal każdy przejaw samodzielności!

Trzylatek jest coraz sprawniejszy

Coraz lepiej skoordynowane ruchy rąk.
Jedna ręka zaczyna dominować.
Dziecko rysuje i maluje, choć na ogół trudno odgadnąć, co przedstawiają.
Rysuje zamknięte kółko, próbuje kolorować obrazki, choć robi to niedokładnie.
Umie ulepić wałeczek z plasteliny i nawlec duży koralik na sznurówkę.
Z zapałem pomaga w ugniataniu ciasta.
Próbuje używać nożyczek, choć sprawia mu to sporo trudności.
Buduje wieżę z około ośmiu drewnianych klocków.
Trzylatek bez kłopotu biega, omija przeszkody i nie wywraca się z byle powodu.

Schodzi ze schodów, stawiając nóżki na przemian.
Na spacerach uwielbia urozmaicać sobie marszrutę: chodzi po krawężnikach, podjazdach dla wózków, schodkach.
Potrafi kręcić się wokół własnej osi, podskakiwać, kucać, chodzić na palcach, stać na jednej nodze i zeskoczyć ze schodka, nie tracąc równowagi podczas lądowania.
Wspina się po drabinkach, zjeżdża ze zjeżdżalni, jeździ na trzykołowym rowerku.
Próbuje naśladować czyjeś ruchy.
Łapie i rzuca piłkę.

Czterolatek

– potrafi jeździć na trzykołowym rowerku,
– podskakuje na jednej nodze,
– skacze z tapczanu,
– potrafi podskakiwać obunóż przeszkodę,
– stoi kilka sekund na jednej nodze,
– kopie piłkę do celu.

Czterolatki lubią malować, rysować, układać, kolorować. Są coraz dokładniejsze. Większość czteroletnich dzieci bez problemu:

– przecina na pół mały kawałek papieru,
– rysuje krzyżyk, kółko,
– układa literkę „z” z patyczków,
– kopiuje kształty niektórych liter,
– układa proste puzzle,
– buduje wieżę z klocków,
– nawleka na sznurek większe koraliki

Czterolatek dużo mówi !

U czterolatków bardzo dynamicznie rozwija się mowa i rozumienie mowy, zadają dużo pytań, wszystko chcą wiedzieć i wszystko je ciekawi.

– tworzy neologizmy,
– zadaje dużo pytań,
– potrafi opisać coraz więcej stanów emocjonalnych,
– ma bujną wyobraźnię,
– zaczyna rozumieć następstwo czasów,
– zna kilka piosenek, wierszyków,
– zna imiona najbliższych mu osób: rodziców, rodzeństwa, krewnych, pań w przedszkolu, kolegów z piaskownicy,
– chętnie słucha bajek, historii i opowieści.

Czterolatek jest coraz bardziej samodzielny Większość czterolatków samodzielnie :

– zapina i odpina guziki,
– odkręca słoik,
– otwiera drzwi,
– myje i wyciera ręce i buzię,
– potrafi posmarować chleb masłem,
– korzysta ze sztućców,
– korzysta samodzielnie z toalety,
– samodzielnie myje zęby,
– potrafi samodzielnie zdjąć i założyć kurtkę, czapkę, szalik.

Każde dziecko rozwija się w swoim tempie, ale……….jeśli coś co niepokoi rodziców najlepiej zgłosić się do specjalisty : logopedy , psychologa.

Co z tymi emocjami?

Przebywanie dłuższy czas razem, na ograniczonej przestrzeni dało nam możliwość uważniejszej obserwacji naszych pociech. Doświadczyliśmy wspólnie wielu fantastycznych momentów, gdy się świetnie bawiliśmy, zauważyliśmy nowe umiejętności, które nabył nasz maluch, towarzyszyliśmy mu w odkrywaniu różnych zjawisk i elementów środowiska. Ten czas pokazał nam nasze dziecko w wyjątkowy sposób. Ale też częściej borykaliśmy się zapewne z różnymi trudnymi sytuacjami. Maluch domaga się dużo naszej uwagi, a często też ma trudności z dostosowaniem się do nowej sytuacji, myśląc, że nasz czas w domu jest wyłącznie dla niego. Niepewność sytuacji związanej z pandemią, mała przestrzeń, ciągła obecność wszystkich członków rodziny mogły powodować zmęczenie, rozdrażnienie w nas dorosłych. Dziecko również doświadcza podobnych emocji. Tylko, że jest dużo mniej świadome, tego co się z nim dzieje. Najczęściej tak jest, że trudne zachowania naszych pociech wynikają z różnorodnych uczuć, które nimi targają. Są odpowiedzią na sytuacje, które w jakiś sposób są dla dziecka trudne. Mała świadomość dotycząca tej sfery swojego funkcjonowania powoduje, że reakcje dziecka są gwałtowne i ekspresyjne. Dziecko buntuje się, płacze, krzyczy, rzuca zabawkami, a czasem próbuje nas uderzyć. W takich sytuacjach warto się zastanowić jakiego typu emocje stoją za „awanturami” naszej pociechy. Często samo nazwanie uczucia – „Widzę, że siostra bardzo cię zezłościła”, „Można się zdenerwować, kiedy garaż się zawala” – które wyraża dziecko, potrafi je uspokoić na tyle, że możemy wspólnie się zastanowić, jak rozwiązać trudną sytuację. Sposobem na to, żeby maluch nauczył się panować nad swoimi reakcjami emocjonalnymi i reagować adekwatnie do sytuacji jest stopniowe zapoznawanie go z tym tematem. Warto nazywać jego i swoje emocje, opowiadać o uczuciach, których doświadczyliśmy w sklepie, wskazując na to, jak sobie poradziliśmy. Jako rodzice modelujemy zachowania naszych dzieci. Widząc, jak my sobie radzimy z nieprzyjemnymi sytuacjami, będą nas naśladować. Uświadomić, że zawsze mamy możliwość wyboru naszego zachowania w danej sytuacji. Jedne zachowania będą dla nas skuteczniejsze i trafniejsze niż inne. Należy unikać krzywdzenia innych ludzi, nawet jeżeli jesteśmy na nich słusznie rozzłoszczeni. W inny sposób należy pokazać, co czujemy. Dziecko powinno nauczyć się właściwie rozpoznawać swoje emocje i poznać sposoby radzenia sobie z nimi. Pomóżmy mu! Możemy wykorzystywać obrazki, zdjęcia l ukazujące ludzi w różnych stanach emocjonalnych i w różnych sytuacjach, robić kalendarze emocji, termometry uczuć, pokazujące natężenie naszego odczuwania, czytać opowiadania dotyczące tej sfery życia, grać w gry kształcące umiejętność dzielenia się emocjami, doświadczeniami i przeżyciami … W literaturze i na stronach internetowych można znaleźć kopalnię ciekawych dla dziecka pomysłów i podpowiedzi, jak wspomóc naszego malucha w rozwoju jego kompetencji społeczno-emocjonalnych. Oto niektóre z nich:

Gry

Opowiadania i wierszyki

http://wierszykidladzieci.pl/wojtyla/radosc-zycia.php – wiersz „Radość życia”
http://www.bajkownia.org/czytaniebajek/2572-straszny-strach – wiersz „Straszny strach”
http://wierszykidladzieci.pl/przylepa/zlosnik.php – wiersz „Złośnik”
http://maja-literatura.blogspot.com/2018/11/zy-humorek-dorota-gellner.html – wiersz „Zły humorek”
http://wierszykidladzieci.pl/brzechwa/psie-smutki.php – wiersz „Psie smutki”
https://warsztatzemocjami.pl/bajka-o-zaakceptowaniu-wlasnej-zlosci/
https://www.wierszedladzieci.pl/czytaj/strach/ – opowiadanie „Strach”
http://www.nasze-bajki.pl/pl/przegladarka.aspx?bajka=75 – bajka „O wesołym i smutnym żółwiu”
https://opoka.org.pl/biblioteka/B/BB/BBD/dla_duszy/wam_2010_dla_duszy.html#1 – bajka „O tym jak smutna dziewczynka przestała być smutna”
https://czasdzieci.pl/czytanki/id,911595-strach_ma_wielkie.html – bajka terapeutyczna „Strach ma wielkie oczy”
https://bajkinatroskiblog.wordpress.com/2016/03/14/wielka-zielona-zlosc/ – bajka terapeutyczna „Wielka Zielona Złość”
https://dobrytata.waw.pl/o-lisku-urwisku-bajka-terapeutyczna.html – bajka terapeutyczna o napadach złości „O lisku Urwisku”
https://bajkinatroskiblog.wordpress.com/2017/07/07/straszna-burza-i-straszny-serwacy/ – bajka terapeutyczna „Straszna burza i straszny Serwacy”
https://www.bibpedskawina.pl/attachments/article/23/bajki2.pdf – „Magiczne bajki na dziecięce smutki. Bajki pomagajki dla nieco starszych dzieci”

Prace plastyczne

https://www.panikredka.pl/2017/08/zabawa-z-emocjami.html buźka z papieru technicznego z wymiennymi oczkami i ustami
http://earlylearning.momtrusted.com/2013/01/faces-and-feelings/ buźki z minkami z drucików kreatywnych
https://pracaplastyczna.pl/index.php/rodzina-emocje/1252-jak-sie-czujesz buźki z połówek papierowych talerzyków
https://thepinterestedparent.com/2013/11/teaching-toddlers-emotions/ buźki z papierowych talerzyków
https://www.hellowonderful.co/post/mix-and-match-felt-paper-plate-faces/ buźki z emocjami z papierowego talerzyka i filcu
https://www.hellowonderful.co/post/pumpkin-emotions-craft/ dynia emocji z papierowego talerzyka
http://kolorowy-swiatdzieci.blogspot.com/2016/05/nasze-emocje-kolorowe-stworki.html stworki rozdmuchiwane słomką do napojów
https://pracaplastyczna.pl/index.php/rodzina-emocje/1443-zegar-emocji zegar emocji z talerzyka papierowego
https://pracaplastyczna.pl/index.php/rodzina-emocje/1055-radosc-smutek-zlosc dziewczynka z różnymi wyrazami twarzy z rolki po papierze toaletowym
https://whereimaginationgrows.com/emotions-story-stones-for-kids/ emocje malowane na kamieniach
https://warsztatzemocjami.pl/wulkan-psychoedukacja-dot-zlosci-i-agresji-dla-najmlodszych/

wulkan złości

Życzę wielu miłych chwil na wspólnej zabawie,

Agnieszka Grabek

Masażyki

Maluch po pojawieniu się wśród nas, a nawet już w łonie mamy, zaczyna poznawać świat i swoje miejsce w nim korzystając ze swoich zmysłów. Rzeczywistość ukazuje mu się poprzez wzrok, słuch, węch, smak, dotyk. To są klasycznie rozumiane zmysły. W obecnym czasie wyróżnia się również dodatkowo :

zmysł odczuwania temperatury: za odczuwanie zmian ciepłoty odpowiadają specyficzne termoreceptory, zlokalizowane zarówno w obrębie skóry, jak i w wewnętrznych częściach organizmu;
propriocepcja: odpowiedzialne za nią receptory obecne są w mięśniach i więzadłach, dzięki propriocepcji wiemy, gdzie w danym momencie znajdują się poszczególne części naszego ciała – to właśnie ona pozwala nam chociażby podczas badania neurologicznego, przy zamkniętych oczach, trafić palcem w nos;
zmysł równowagi: związane z nim receptory zlokalizowane są w kanałach półkulistych, zaliczanych do struktur ucha;
zmysł czucia bólu (nocycepcja): bardzo ważny zmysł, za który odpowiadają receptory bólowe, czyli nocyceptory – w końcu to dzięki nim np. wtedy, gdy jakaś część naszego ciała ma kontakt z ogniem, odczuwamy ból i w efekcie cofamy się, unikając poparzenia.

Wszystkie one pomagają nam orientować się w świecie, znać nasze położenie w nim i adekwatnie reagować na to, co się wokół nas dzieje. Dotyk jest jedną z pierwszych form komunikacji pomiędzy niemowlęciem a rodzicami lub opiekunami. Poprzez przytulenie, kołysanie, delikatny masaż, zabiegi higieniczne okazujemy maleństwu miłość i zapewniamy poczucie bezpieczeństwa. Dzieci uwielbiają kontakt fizyczny z rodzicem. Dopominają się o zabawy – siłowanki, zabawy – podrzucanki, a także o wyciszające masowanie. Taki rodzaj kontaktu pogłębia nasze relacje z dzieckiem, buduje pozytywną więź między nami, a także uczy pociechę regulować własne emocje, wyciszając je. Kształtują orientację we własnym ciele, dostarczają bodźców. Do wspólnych zabaw warto włączyć masażyki. Masaż dziecięcy to forma ćwiczeń relacyjnych, technika delikatnego głaskania dziecka. Masażyki dają odprężenie, relaks i radość. Wierszyki w nich wykorzystywane często rozbawiają dziecko, wprawiając je w dobry nastrój. W zabawie należy pamiętać o stworzeniu odpowiedniej atmosfery – skoncentrować się na dziecku i jego doznaniach, przygotować przytulny zakątek, nie śpieszyć się, spokojnie oddychać. Dotyk jest przyjemny, a rodzic jest blisko… Taka sytuacja jest wymarzona dla każdego malucha!

Polecam książkę, która zawiera ogrom zabawnych wierszyków do wykorzystania w zabawie masażykami : M. Bogdanowicz „Przytulanki, czyli wierszyki na dziecięce masażyki”. Na podanych stronach Internetowych zamieszczone są propozycje z tej lektury:

http://www.zsdziadowakloda.pl/dzieci-ce-masa-yki.html

https://czasdzieci.pl/ro_artykuly/id,228753.html

Tu znajdziecie Państwo kilka sprawdzonych w mojej pracy terapeutycznej klasycznych propozycji:

http://www.zabawydladzieci.com.pl/masazyki/

https://przedszkole.strykow.superszkolna.pl/cms/15462/masazyki

Życzę relaksującej zabawy,

Agnieszka Grabek

Nieśmiałość

Nasz ukochany maluch, który w zaciszu rodzinnym jest wulkanem energii i twórcą niesamowitych pomysłów potrafi nas zaskoczyć w sytuacjach poza domem lub w obecności osób, które mniej zna. Chowa się za nami, gdy nieznajomy lub mało znany dorosły zwraca się do niego, np. mówi „dzień dobry”, nie lubi być w centrum zainteresowania, w obecności nieznanych osób spuszcza wzrok, zwłaszcza, gdy jest o coś zapytane, ucieka do swojego pokoju przed gośćmi, trudno mu zawierać nowe znajomości, raczej obserwuje niż włącza się aktywnie w zabawy rówieśników. Zastanawiamy się, czy jego zachowanie świadczy o jakimś zaburzeniu, czy jest cechą osobowości. W każdym z tych przypadków trudności dziecka przeszkadzają mu w satysfakcjonującym funkcjonowaniu i warto jest mu pomóc, by choćby złagodzić te objawy. Życie społeczne wymaga wchodzenia w wielorakie interakcje społeczne od najmłodszych lat. Nieśmiałość, bo o niej chciałabym tu pisać, utrudnia czerpanie przyjemności z życia rówieśniczego, ale także naukę wielu innych aktywności.

Nieśmiałość w wieku 2-4 lat to normalny objaw. Jej podłożem jest lęk, który dominuje w emocjach dziecka na tym etapie rozwoju. Dzieci niechętnie pozwalają oddalić się rodzicowi, nie chcą witać się z panią sąsiadką, na placu zabaw zabierają swoje zabawki i odchodzą w odległy kąt piaskownicy, w przedszkolu potrafią przestać dwie godziny, nie podchodząc do innych dzieci. Z czasem zachowań tego typu występuje coraz mniej, dziecko nabiera pewności siebie i zaczyna odważnie reagować nawet na nowe sytuacje, wierząc, że sobie poradzi. U niektórych dzieci jednak one pozostają utrudniając maluchowi marsz przez życie.

Pojęcie nieśmiałości jest definiowane na wiele sposobów. Można ją traktować jako odmianę lęku pojawiającego się w sytuacjach społecznych, gdy przewiduje się negatywną ocenę siebie. Objawia się on biernością, niepodejmowaniem inicjatywy, niezabieraniem głosu w rozmowach i na zajęciach w przedszkolu, unikaniu współzawodnictwa, brakiem spontanicznej aktywności ruchowej w obecności innych osób. Prowadzi do wycofania się z kontaktów interpersonalnych, do przeżywania niepokoju, lęku lub gniewu w sytuacjach społecznych, a w efekcie do obniżonej samooceny i poczucia nieradzenia sobie. Nieśmiałość wywołuje szereg objawów cielesnych (przyspieszony puls, bicie serca, czerwienienie się, ciche mówienie, trudności w mówieniu, oddychaniu, niezręczność ruchów, drżenie rąk, suchość w gardle), zaburzenia pamięci (na skutek zbytniej koncentracji na przeżyciach), zmniejszone skupienie na działaniu i gorsze efekty działania.

Skąd się bierze ta nieśmiałość? Istnieją różne spojrzenia na przyczyny jej występowania. Naukowcy zajmujący się tym zjawiskiem wyróżnili trzy uwarunkowania: biologiczne, osobowościowe i środowiskowe. W przypadku uwarunkowania biologicznego źródłem nieśmiałości może być fizjologiczna konstrukcja układu nerwowego. Daniel Goleman (1997) uważa, że prawdopodobnie dzieci nieśmiałe przychodzą na świat z połączeniami nerwowymi, które sprawiają, że dzieci te są wrażliwe nawet na niewielki stres. Ujęcie osobowościowe polega na tym, że badacze szukają przyczyn nieśmiałości w cechach osobowości, np. wg jednej z koncepcji – koncepcji psychoanalizy – u osób nieśmiałych występuje znaczna rozbieżność między tzw. ja idealnym (to wyidealizowany obraz siebie, osoba widzi siebie, taką, jaką chciałaby być), a ja realnym (obraz siebie takiego jakim jestem naprawdę. Wskazuje się też na rozbieżności między obrazem własnej osoby, a wymaganiami ze strony społeczeństwa. To rozdarcie skutkuje, tym że dzieci nieśmiałe uważają, że nie są w stanie sprostać wymaganiom jakie im są stawiane. Czują, że są do niczego, nisko siebie oceniają, zamykają się w sobie, nie wchodzą w relacje, by nie zostać ośmieszonym, wyśmianym.

Środowiskowe uwarunkowania nieśmiałości:

Stosunek rodziców do dziecka: rodzice dzieci nieśmiałych są bardziej surowi, skłonni do gniewu, unikają rozmów z własnymi dziećmi, (Harwas- Napierała 1979). Rodzina może też być nadmiernie opiekuńcza. Rodzice spełniają wszystkie życzenia dziecka i zaspokajają jego wszystkie potrzeby, w ten sposób ograniczają samodzielność dziecka, kiedy spotyka się ono z jakimś wyzwaniem, nie podejmuje aktywności tylko wycofuje się, gdyż nie wie czy samo sobie poradzi, (Borecka- Biernat 2001).
Wymagania i zakazy: dziecko obarczone zbyt wysokimi wymaganiami staje się niepewne, czuje że nie może im sprostać, ma niską samooceną. Z kolei zupełny brak wymagań prowadzi do braku zaangażowania, jeśli od dziecka się nie wymaga nie ma ono możliwości zorientowania się czy poradziłoby sobie z sytuacjami wymagającymi od niego podjęcia różnych form aktywności.
Warunki materialno-bytowe: nieśmiałość może być skutkiem poczucia niższości, wywołanego przez trudności materialne, brak odpowiedniego ubrania czy niską społeczną pozycję rodziców.

Jak pomóc dziecku w przezwyciężaniu nieśmiałości?

Celem naszych działań nie jest jej całkowite pozbycie się, ponieważ zlikwidowałoby to też pozytywne aspekty (wrażliwość na innych, stawianie sobie wysokiej poprzeczki), tylko nauczenie dziecka radzenia sobie z własną nieśmiałością w kontaktach społecznych.

Wspomaganie dziecka:

Unikać mówienia o dziecku, że jest nieśmiałe i poprosić innych, by tego nie robili
Zachęcać dziecko, by określało siebie za pomocą zwrotów skupiających się na jego mocnych stronach
Łagodnie zniechęcać dziecko do wypowiadania samospełniających się negatywnie przepowiedni ‘”Nie dam sobie z tym rady” i podsuwać pozytywne frazy „Masz kłopot, bo to jest naprawdę trudne. Nikomu się za pierwszym razem nie udało”
Opowiadać dziecku historyjki, w których ono jest bohaterem , rozwiązującym tajemnicze zagadki i ocalającym świat (można sięgnąć po bajki terapeutyczne)
Okazywać tolerancję na jego trudności
Stwarzać okazje bycia pomocnym. Pomaganie sprawia, że celem zainteresowania dziecka jest osoba, której pomaga i bardzo podnosi samoocenę
Podtrzymywać wcześniejsze oczekiwania wobec dziecka, mimo trudnych emocji. Nie zwalniać z obowiązków, pomagać w przezwyciężaniu trudności
Stwarzać okazje do rozmów na temat emocji ludzi i radzeniu sobie w trudnych sytuacjach z wykorzystaniem pomocy graficznych, gier
Zachęcać dziecko do opowiadania o wydarzeniach danego dnia i emocjach, jakie mu towarzyszyły
Używać poczucia humoru jako sposobu na zwiększanie dystansu do własnych problemów i jaklo dobrej techniki rozładowywania napięć
Stwarzać okazje do zabaw w grupie, by dziecko mogło ćwiczyć umiejętności społeczne i nawiązywać przyjaźnie
Zapraszać do zabaw z młodszym dzieckiem, w ten sposób dziecko nieśmiałe będzie miało większe umiejętności i będzie bardziej doceniane
Koncentrować się na osiągnięciach dziecka, nie na nim samym
Ćwiczyć zachowania typowe dla różnych sytuacji społecznych poprzez odgrywanie scenek z podziałem na role
Uczyć, jak zapoznać się z innym dzieckiem, przyłączyć do bawiącej się grupki, ćwiczyć zwroty „Cześć! Co robicie?”, „Mogę z wami się pobawić”, „Mam na imię…”
Ćwiczyć typowe pozdrowienia , zdania rozpoczynające i kończące rozmowy, zwroty grzecznościowe np. w zabawie pluszakami
Wspierać pozytywną samoocenę poprzez zapisywanie na karteczkach dobre zachowania naszej pociechy, wkładać do specjalnego pudełka i pokazać mu wieczorem, jak dużo ich się zebrało.

Dzieci nieśmiałe często boją się, że „wszystko zepsują”. Można spróbować odczulić je poprzez zabawy w robienie błędów – „Kto namaluje najbrzydszy obrazek?”, „Kto najgorzej się ubierze?”… , opowiadać o własnych potknięciach, zachęcać do podejmowania ryzyka w granicach rozsądku, zaczynając od takich aktywności, w których porażka nie ma większego znaczenia.

Nasze działania mogą nie „wyleczyć” dziecka z nieśmiałości, ale z pewnością będą dla niego ogromną pomocą.

Pozdrawiam, Agnieszka Grabek

Dzień dobry!

Piękny przedświąteczny czas wiosenny zachęca do zabawy kolorami, fakturami i formą. Przygotowując się do świąt możemy sprawić dużo frajdy i dzieciakom i sobie. Nasze pokoje, okna, regały mogą nam zastąpić wiosnę na zewnątrz, do której w obecnym czasie mamy ograniczony dostęp. Zaprośmy wiosnę i jej pozytywny powiew do naszego domu. Zachęcam do eksperymentowania.

http://www.twojediy.pl/zajaczki-z-niespodzianka/

http://www.twojediy.pl/jajka-w-piorach/

http://www.twojediy.pl/dekoracje-wielkanocne-zrob-to-sam/

https://miastodzieci.pl/zabawy/sliczne-pisanki-owieczki/

Dzisiaj chciałabym zwrócić uwagę na ćwiczenie sprawności manualnej dzieci, inaczej małej motoryki lub grafomotoryki. Na umiejętności grafomotoryczne składa się również koordynacja wzrokowo – ruchowa, planowanie ruchu ręki czy precyzja manualna. Aby nasza pociecha potrafiła swobodnie pisać i rysować, potrzebuje dużej dawki zadań, usprawniających małą motorykę. W przedszkolach wiele czasu poświęca się na wykonywanie prac plastycznych i zajęć manipulacyjnych. Rozwój tej ważnej umiejętności można wspierać nie tylko w przedszkolach, ale również w domach. Rodzice, którzy proponują swoim pociechom dużo zabaw grafomotorycznych, pomagają im w dobrym starcie w szkole.

Istnieje wiele aktywności ćwiczących sprawność rączek. Dzisiaj proponuję produkcję świątecznych ozdób i kolorowanek J.

A tu znajdziemy fantastyczne zabawy wielkanocne, które rozbawią całą rodzinę:

https://miastodzieci.pl/czytelnia/20-zabaw-wielkanocnych-ktore-polubi-kazde-dziecko/

Wiosna zachęca nas do porzucenia ograniczonej przestrzeni i ruszenia w świat. Zaczynamy wyprawy na wycieczki do lasu, place zabaw, do przyjaciół na działkę, czy do dziadków na wieś. W czasie kapryśnej wiosennej pogody pozostaje nam również aktywność w dość wymagającej przestrzeni, jaką jest nasz dom. A i dzieci i my, dorośli bardzo potrzebujemy aktywności fizycznej. Ruch nie tylko poprawia naszą sprawność fizyczną, ale także pozwala nam na odreagowanie stresu, uwolnienie ciała z napięć i trosk. Podczas zabaw ruchowych nasz organizm produkuje endorfiny, hormon szczęścia. Czujemy się przyjemnie zmęczeni, spokojniejsi, radośniejsi. Ruch, sprawność fizyczna pozwalają także zminimalizować ryzyko występowania różnych chorób. Mają wpływ na odporność naszych organizmów. Nie rezygnujmy więc teraz z aktywności fizycznych, mimo że są one utrudnione. Znalazłam bardzo ciekawe i pomysłowe propozycje zabaw ruchowych na stronach:

https://www.mamawdomu.pl/2016/03/10-pomyslow-na-zabawy-ruchowe-w-domu.html

https://mojedziecikreatywnie.pl/2019/05/kreatywne-zabawy-ruchowe/

https://www.junior.sport.pl/junior/1,135918,16650820,gry-i-zabawy-ruchowe-w-domu.html

https://czymzajacmalucha.pl/zabawy/487-zabawy-ruchowe-i-silowe-w-domu.html